Dalszy ciąg o historii stołów...

1. Neolit – kamienne „stoły” z Skara Brae

Najstarsze znane odpowiedniki stołu pochodzą z osady Skara Brae na Orkadach (ok. 3100–2500 p.n.e.). Niedobór drewna zmusił mieszkańców do ciosania mebli w kamieniu – w domach odkryto niskie platformy i półki służące do przyrządzania posiłków i eksponowania przedmiotów.

2. Starożytny Egipt – stoły ofiarne i niskie ławy

W Starym Państwie (2686–2181 p.n.e.) pojawiają się kamienne lub drewniane offering tables – płyty na jednej nodze z kanalikami, po których spływały libacje dla zmarłych. W domach używano też niewysokich stołów do gier planszowych i posiłków.

3. Mezopotamia – pierwsze zdobienia z metalu

Sumerowie oraz późniejsze kultury w dolinie Tygrysu i Eufratu wytwarzali drewniane stoły inkrustowane metalem i muszlami. Źródła z Babilonii (III–II tys. p.n.e.) opisują stoły przy użyciu drogocennych metali, co podkreślało status właściciela.

4. Grecja klasyczna – „trapeza” na trzy nogi

Grecki trápeza była przenośnym, często trójnożnym stołem o niskim blacie, który łatwo wsuwano pod kline (łóżko bankietowe) po skończonej uczcie. Ozdabiano go brązem, a zakończenia nóg przybierały formę zwierzęcych łap.

5. Rzym – mensa i mensa delphica

Rzymianie rozwijają formy greckie. Popularna mensa bywała jedno- lub wielonogą, z blatem z marmuru lub drewna cytrynowego. Ikoniczna mensa delphica to okrągły stolik na trzech nogach, często z brązu, spotykany w Pompejach i patrycjuszowskich domach.

6. Średniowiecze – stoły kozłowe (trestle tables)

W wielkich halach zamków dominowały rozbieralne blaty z desek kładzione na kozłach. Po uczcie można było je złożyć, by zwolnić miejsce do spania lub ćwiczeń z bronią. Egzemplarz z Brugii z 1424 r. ważył około 270 kg!

7. Renesans i Barok – od stołu do rzeźby

W XVI w. włoskie pracownie budują masywne ławy bankietowe i zdobione cassoni-stoły. Sto lat później rodzi się konsola barokowa – półkolisty blat oparty na rzeźbionej ramie, ustawiany pod ścianą i zestawiany z lustrem.

8. Rewolucja przemysłowa – żeliwo i produkcja seryjna

XIX w. to eksplozja nowych materiałów. Odlewnicy wytwarzają żeliwne podstawy stołów do ogrodów i kawiarni; drewniane blaty łączone są z metalowymi ramami, co obniża koszty i umożliwia masową sprzedaż.

9. Narodziny stolika kawowego (1920-te)

Amerykanin J. Stuart Foote twierdził, że w 1920 r. po prostu „ułamał nogi” zwykłego stołu – i tak sprzedał pierwszy coffee table. W połowie lat 20. katalog Imperial Furniture Co. oferował już kilkanaście modeli niskich stolików.

10. Modernizm i Bauhaus – tubular steel revolution

W 1925 r. Marcel Breuer projektuje zestaw Laccio: chromowana rura stalowa + prostokątny blat. Konstrukcja jest lekka, modułowa i zapowiada erę mebli z fabryki, które można składać niczym klocki.

11. XXI wiek – cyfrowe rzemiosło i ekodesign

• Druk 3D z recyklingu – projekt LOOPS (2023) wykorzystuje plastikowy odpad i ramię-robota do „rysowania” organicznych podstaw stolików warstwa po warstwie.

• Stoły z grzybni – biomateriały na bazie plechy grzybów tworzą blaty, które po latach użytkowania można… kompostować. Pokazy MycoMuseum (2024) i nagroda German Design Award (2025) pokazują, że „meble hodowane” stają się realną alternatywą dla drewna.

Podsumowanie

Od kamiennej płyty po wydrukowany z odpadów stolik – stół ewoluował z prostej platformy w barometr technologii i stylu życia. Co się nie zmieniło? Wciąż jest centralnym punktem spotkań: czy to w neolitycznej chacie, renesansowej sali audiencyjnej, czy w wirtualnym biurze przyszłości. Jeśli więc zastanawiasz się, co dalej – najpewniej kolejny rozdział napiszą (i wydrukują) projektanci zero-waste oraz materiały, których jeszcze nie znamy.
Mimo całej pięknej historii stołu jako mebla domowego i kierunku w jakim idzie nowoczesna produkcja stołów oparta na ekologii i materiałach z recyklingu, uważamy że najlepszym wyborem jest stół z blatem z litego drewna ze stalową podstawą. Jest to mebel na lata, jak nie na pokolenia...